อีสานสะออน: ข้าวตอกแตก

ข้าวตอกแตก คือ การนำข้าวเปลือกมาคั่วไฟแรงจัด หรือประมาณ 240 องศาเซลเซียส เมื่อความร้อนกระจายเข้าไปในเมล็ดข้าวแล้ว จะทำให้เกิดแรงดันเปลือกข้าวแตกเป็นข้างพองเบาสีขาวนำมาคัดเลือกเปลือกทิ้ง ไปเหลือเพียง

รูปจากhttp://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=parawee&month=07-2008&date=30&group=4&gblog=5

“ประเพณี แห่มาลัยข้าวตอก”ประเพณีหนึ่งเดียวในประเทศไทย เป็นเอกลักษณ์เฉพาะ และเป็นงานบุญสำคัญของชุมชนแห่งบ้านฟ้าหยาด อ.มหาชนะชัย จ.ยโสธร ชาวบ้านจะทำข้าวตอกขาว โดยเริ่มจากคัดจากข้าวเปลือกข้าวเหนียวที่ดีที่สุดมาคั่วในหม้อดิน แล้วใช้ก้านกล้วยคนเม็ดไปมาเพื่อให้เม็ดข้าวแตกเป็นดอก แล้วจึงนำมาร้อยเป็นมาลัยสายยาวสูงนับสิบเมตร และประดับตกแต่งอย่างงดงามหลากลายรูปแบบ และในวันขึ้น 14 คำ เดือน 3 ของทุกปี หรือก่อนวันมาฆบูชา 1 วัน จะจัดขบวนแห่ช่อมาลัยข้าวตอกดังกล่าว ไปทอดถวายป็นพุทธบูชา ณ วัดหอก่อง เมืองมหาชนะชัย เดิมขึ้นตรงต่อจังหวัดอุบลราชธานี ในรัชสมัยรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้ทรงโปรดเกล้าแต่งตั้ง เจ้าพระพรหมราชวงศาประชาราษฎร์ ต่างพระเนตรพระกรรณ เนื่องจากมีพื้นที่ปกครองกว้างใหญ่ไพศาลจึงให้ ท้าวปุตตะคำพูน ราชบุตรไปจัดตั้งเมืองใหม่ ณ บริเวณบ้านเวินชัย ซึ่งตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำชี เมื่อปี พ.ศ. 2402 โดยตั้งชื่อว่า เมืองหันชัยชำนะ ต่อมาเห็นว่าพื้นที่คับแคบไม่เหมาะสมที่จะขยายเมือง จึงได้มาตั้งเมืองใหม่ ณ สถานที่ตั้งปัจจุบัน
เมื่อวันแรม 11 ค่ำ เดือน 12 ปีกุน เบญจศก จ.ศ.1225 ตรงกับ พุทธศักราช 2406 ในรัชสมัยพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้ทรงโปรดเกล้า ตั้งเมืองมหาชนะชัย และพระราชทานนาม ท้าวปุตตะคำพูน เป็นพระเรืองไชยชำนะ เจ้าเมืองมหาชนะชัย และแต่งตั้งพระเรืองไชยชำนะ เจ้าเมืองมหาชนะชัยและแต่งตั้งท้าวโพธิราช (ผา) เป็นอุปราช ท้าววรกิตติกา (ไชย) เป็นราชวงศ์ ท้าวอุเทน (หอย) เป็นราชบุตรพระเรืองไชยชำนะถึงแก่กรรม พระสิทธิจางวางได้เป็นเจ้าเมืองสืบแทน ต่อมาถึง 15 ปี ก็ถึงแก่กรรม ท้าวสุริวงศ์บุตรของ พระสิทธิจางวางได้เป็นเจ้าเมือง คนต่อมาจนกระทั่งปี พ.ศ. 2452 ได้เปลี่ยนเป็นอำเภอมหาชนะชัย โดยขึ้นตรงต่อจังหวัดอุบลราชธานี ต่อมาเมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2515 ได้มาขึ้นตรงต่อจังหวัดยโสธร ในปี พ.ศ. 2499 กระทรวงมหาดไทยได้จัดรูปแบบการปกครองส่วนท้องถิ่นบางส่วนในตำบลฟ้าหยาด อำเภอมหาชนะชัย จังหวัดอุบลราชธานี ให้ยกฐานะขึ้นตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่องจัดตั้งสุขาภิบาลฟ้าหยาด อำเภอมหาชนะชัย จังหวัดอุบลราชธานี และเมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ได้ยกฐานะจากสุขาภิบาล ฟ้าหยาด เป็นเทศบาลตำบลฟ้าหยาด ตามพระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ.2542